Wstęp

Wpis ten będzie pierwszą częścią poradnika z cyklu drony a prawo. Spróbuję przedstawić podstawowe zagadnienia związane z korzystaniem z dronów zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. W tej części przede wszystkim przedstawię klasyfikację dronów w świetle prawa i wskażę jakim dronem można latać, a jakim lepiej nie. Zanim wybierzesz się na pierwsze loty, lepiej zapoznaj się z podstawowymi zasadami, albowiem konsekwencje mogą okazać się co najmniej przykre.

Klasyfikacja dronów w świetle regulacji lotniczych

Drony zakwalifikować można do dwóch roboczo nazwanych przeze mnie grup:

	dozwolony użytek:	obostrzenia prawne:
masa drona:	mniejsza albo równa 25 kg;	powyżej 25 kg;
kontakt wzrokowy z dronem:	pozostawanie w ciągłym kontakcie wzrokowym z dronem (VLOS – Visual Line of Sight);	lot drona bez kontaktu wzrokowego z operatorem, np. przez kamerę; FPV (First Person View)
charakter lotu:	rekreacyjny lub sportowy;	inny niż rekreacyjny lub sportowy;

Powyższa tabela jest podstawową i jednocześnie najważniejszą wskazówką dla osób, które chcą rozpocząć swoje pierwsze przygody z lataniem dronami. Pewnie wielu osób nie zdaje sobie sprawy, że do tego „dozwolonego użytku” potrzebne jest stałe pozostawanie w kontakcie wzrokowym operator – dron (posługując się jerzykiem ustawy: bezzałogowy statek powietrzny albo model latający).

Podział dronów ze względu na masę:

Drony o masie nie większej niż 25 kg są uprzywilejowane pod wieloma względami, nie muszą dopełniać rygorystycznych wymogów wynikających z ustawy Prawo Lotnicze (zwana dalej również PrLot). Masa obliczona jest jako maksymalna masa startowa (MTOM – Maximum Take-off Mass).

masa mniejsza albo równa 25 kg,
<= 25 kg

masa większa niż 25 kg,
> 25 kg

na podstawie § 2 ust. 1 pkt 1 lit. f rozporządzenia[ref] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo Lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (Dz.U. z 2013 r. poz. 440)[/ref], wyłączono stosowanie przepisów o dopuszczeniu do wykonywania lotów wyłącznie przez statki wpisane do rejestru cywilnych statków powietrznych, mających wymagane znaki rozpoznawcze i posiadające zdatność do lotów potwierdzoną odpowiednimi dokumentami;
zgodnie § 2 powyższego rozporządzenia wyłączono stosowanie przepisów dotyczących podleganiu certyfikacji, projektowania, produkcji i obsługi technicznej statków powietrznych oraz zarządzaniu ciągłą zdatnością do lotu statków powietrznych; NIE STOSUJE SIĘ przepisów ustawy Prawo Lotnicze w zakresie
art. 31 – dot. wpisu do rejestrów,
art. 32 – dot. przekazania funkcji nadzorczych,
rozdziału 2 w dziale III – dotyczy rejestrów statków powietrznych,
art. 45 – dot. kontroli zdatności,
art. 46 ust. 2 – dot. zdatności statków,
art. 48 – dot. orzekania o zdatności,
art. 49 – dot. świadectwa zdatności,
art. 52 – dot. ważności dokumentów,
art. 53 – dot. hałasu i zanieczyszczeń,
art. 53c – dot. delegacji ustawowej,
art. 160 ust. 3 pkt 6 – dot. uzyskiwania certyfikatu;

zgodnie z § 15 rozporządzenia[ref]Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie przepisów technicznych i eksploatacyjnych dotyczących statków powietrznych kategorii specjalnej, nieobjętych nadzorem europejskiej agencji bezpieczeństwa lotniczego z dnia 26 kwietnia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 524)[/ref], pozwolenie na wykonywanie lotów dla bezzałogowych statków powietrznych o maksymalnej masie startowej większej niż 25 kg może być wydane po dokonaniu oceny zdatności do lotu statku powietrznego przeprowadzonej na podstawie wymagań technicznych obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub wymagań technicznych i programu prób uzgodnionych z Prezesem Urzędu.
zgodnie z art. 126 ust. 2 PrLot, musi być wyposażony w takie same urządzenia umożliwiające lot, nawigację i łączność jak załogowy statek powietrzny wykonujący lot z widocznością (VFR – Visual Flight Rules) lub według wskazań przyrządów (IFR – Intrumental Flight Rules) w określonej klasie przestrzeni powietrznej
zgodnie z art. 126 ust. 3 PrLot, loty bezzałogowych statków powietrznych wyposażonych w urządzenia, o których mowa powyżej mogą być wykonywane na podstawie złożonego planu lotu, w sposób i zgodnie z warunkami, o których mowa w ust. 5, z zastrzeżeniem art. 149;
zgodnie z art. 126 ust. 4 PrLot, loty bezzałogowych statków powietrznych nieposiadających wyposażenia, o których mowa w ust. 2, mogą być wykonywane w strefach wydzielanych z ogólnodostępnej dla lotnictwa przestrzeni powietrznej, z uwzględnieniem przepisów wydanych na podstawie art. 121 ust. 5.

Jak widać powyżej, drony nieprzekraczające 25 kg zwolnione są z szeregu obowiązków wynikających z ustawy Prawo Lotnicze. Wykonywanie lotów dornami o masie większej niż 25 kg wymaga dopełnienia wielu procedur. W przypadku ich uchybienia możemy ponieść surowe konsekwencje (problematyka odpowiedzialności będzie stanowiła odrębny wpis).

PODZIAŁ DRONÓW ZE WZGLĘDU NA na kontakt wzrokowy z dronem:

pozostawanie w ciągłym kontakcie wzrokowym z dronem (VLOS – Visual Line of Sight)

FPV (First Person View)

zgodnie z §2 ust. 5 (Dz.U. z 2013 r. poz. 440) wyłącza się zastosowanie do modeli latających oraz bezzałogowych statków powietrznych o maksymalnej masie startowej (MTOM) nie większej niż 25 kg, używanych wyłącznie w operacjach w zasięgu wzroku, przepisów wydanych na podstawie art. 121 ust. 6 pkt 1 ustawy oraz przepisów art. 126 ust. 2-5 ustawy, z uwzględnieniem przepisów określonych w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

- musi być wyposażony w takie same urządzenia umożliwiające lot, nawigację i łączność jak załogowy statek powietrzny wykonujący lot z widocznością (VFR – Visual Flight Rules) lub według wskazań przyrządów (IFR – Intrumental Flight Rules) w określonej klasie przestrzeni powietrznej – art.126 ust. 2 PrLot
- ust. 3. Loty bezzałogowych statków powietrznych wyposażonych zgodnie z ust. 2 mogą być wykonywane na podstawie złożonego planu lotu, w sposób i zgodnie z warunkami, o których mowa w ust. 5, z zastrzeżeniem art. 149.
- art.126 ust. 4 PrLot Loty bezzałogowych statków powietrznych nieposiadających wyposażenia, o których mowa w ust. 2, mogą być wykonywane w strefach wydzielanych z ogólnodostępnej dla lotnictwa przestrzeni powietrznej, z uwzględnieniem przepisów wydanych na podstawie art. 121 ust. 5.

Podział dronów ze względu na charakter lotu:

rekreacyjny lub sportowy	inny niż rekreacyjny lub sportowy
brak obowiązku uzyskania świadectwa kwalifikacji wydawanego przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego; Nazywany czasem modelem latającym	obowiązek uzyskania świadectwa kwalifikacji wydawanego przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego (art. 95 ust. 1 pkt 5a PrLot), niezależnie od wagi drona; wykonywanie czynności lotniczych przez osobę nieposiadającą świadectwa kwalifikacji jest zabronione (art. 97 ust.1 pkt 1 PrLot)! Nazywany czasem bezzałogowym statkiem powietrznym

Przestrzeń powietrzna – tylko klasa G

Jeżeli spełniliśmy powyższe trzy wymogi tj., co do wagi, kontaktu wzrokowego i lotu rekreacyjnego lub sportowego, to należy jeszcze wiedzieć gdzie można dronem latać. Możliwe jest wyłącznie poruszenia się w niekontrolowanej przestrzeni powietrznej (klasy G) z wyłączeniem wszelkich elementów niesklasyfikowanych (strefy D, P, R, TSA, inne) i kontrolowanych (CTR, TMA), które mogą znajdować się w obszarze przestrzeni powietrznej klasy G.

Szczegółowe infomracje o strefach można znaleźć:

http://ai.pansa.pl/dron/

http://www.amc.pansa.pl

Najważniejsze przepisy dotyczące dronów

Zgodnie § 4 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia (Dz.U. z 2013 r. poz. 440) szczegółowe warunki i wymagania dotyczące używania modeli latających oraz bezzałogowych statków powietrznych o maksymalnej masie startowej (MTOM) nie większej niż 25 kg, używanych wyłącznie w operacjach w zasięgu wzroku – w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

Definicje:

* statek powietrzny – statkiem powietrznym jest urządzenie zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek oddziaływania powietrza innego niż oddziaływanie powietrza odbitego od podłoża; (art. 2 pkt 1 PrLot).

* bezzałogowy statek powietrzny – bezzałogowe statki powietrzne nie zostały wprost zdefiniowane przez ustawodawcę, jednak w ustawie jest do nich odwołanie (art. 126 ust. 1 PrLot

1. W polskiej przestrzeni powietrznej mogą być wykonywane loty bezzałogowych statków powietrznych). Wobec istnienia definicji legalnej pojęcia „statek powietrzny” (patrz powyżej), nie powinno być problemu z interpretacją czym jest „bezzałogowy statek powietrzny”.

* model latający – brak definicji ustawowej, w projektowanym rozporządzeniu ma otrzymać brzmienie: „bezzałogowy statek powietrzny o maksymalnej masie startowej (MTOM) nie większej niż 25 kg, wykorzystywany do działalności innej niż działalność gospodarcza”; Nowe brzmienie dotychczasowego § 2 ust. 1 pkt 1 lit. d i f. Przyjmuje się, że wszystkie statki powietrzne nieposiadające załogi na pokładzie są „bezzałogowymi statkami powietrznymi”, jednak w odniesieniu do statków używanych jedynie do sportu lub rekreacji używa się określenia „model latający”¹.

1http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//520/262363/262365/262366/dokument169361.pdf

Akty prawne

1. Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze.

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20021301112

http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU20021301112&type=3

2. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20130000440

http://isap.sejm.gov.pl/Download;jsessionid=E78CDDA12E81FE26DBC97DE55A45B536?id=WDU20130000440&type=2

3. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków

http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/262363/katalog/262365#262365

http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//520/262363/262365/262366/dokument169361.pdf

4. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU W SPRAWIE PRZEPISÓW RUCHU LOTNICZEGO z dnia 22 stycznia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 141)

Podsumowanie

Regulacja prawa dotycząca dronów wymaga dalszej aktywności ze strony ustawodawcy. Szczególnie dotkliwy jest brak aktu wykonawczego do art. 126 PrLot, który precyzowałby sposób postępowania dla dronów o masie nie większej niż 25 kg, jednak takich, które są używane poza kontaktem wzrokowym z operatorem. To właśnie możliwość wykorzystania takich dronów, które nie będą cały czas w zasięgu wzroku, budzi największe zainteresowanie pośród konsumentów. Należy jednak pamiętać, że takie zastosowanie (np. dron z kamerą, o masie nie większej niż 25 kg) na chwilę obecną podlega ustawowym obostrzeniom.

Miłośnikom dronów pozostaje oczekiwanie aż właściwy minister na mocy art. 126, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowy sposób i warunki wykonywania lotów przez bezzałogowe statki powietrzne w polskiej przestrzeni powietrznej oraz procedury współpracy operatorów tych statków z instytucjami zapewniającymi służby ruchu lotniczego, uwzględniając zasady bezpiecznego korzystania z przestrzeni powietrznej.

Poralla Poralla Rykała – Adwokaci Kraków

Drony a prawo. Część 1: Jakim dronem można latać?