Orzeczenie o winie, a alimenty – W jakich sytuacjach można się domagać ŚRODKÓW UTRZYMANIA od drugiego małżonka kiedy dochodzi do rozpadu małżeństwa?

Alimenty po rozwodzie (tj. obowiązek dostarczania środków pieniężnych przez jednego rozwiedzionego małżonka drugiemu z nich) wiążą się nierozerwalnie z ustaleniem przez Sąd winy po stronie jednego z nich (bądź po obu stronach) w rozkładzie pożycia.

orzeczenie o winie – czym jest wina w rozkładzie pożycia?

Przesłanką winy jest  takie zachowanie się strony, które spowodowało rozkład pożycia małżeńskiego i brak widoków na utrzymanie małżeństwa. Obowiązkiem Sądu jest orzeczenie o winie, tj. poczynienie ustaleń, czy i kto ponosi winę w rozpadzie związku.

od czego zależy wysokość alimentów?

Wysokość alimentów po rozwodzie uzależniona jest przede wszystkim od sytuacji materialnej uprawnionego  i możliwości zarobkowych obowiązanego do alimentacji.

gdzie są uregulowane alimenty po rozwodzie?

Alimenty po rozwodzie reguluje art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ustawodawca przewidział w nim kilka możliwych sytuacji powstania obowiązku alimentacyjnego, w zależności od tego, kto ponosi winę w rozkładzie pożycia.

Sytuacja nr 1 – oboje małżonkowie ponoszą winę, bądź żadne z nich nie ponosi winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego

Art. 60 § 1 KRiO: „Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.

W sytuacji, kiedy żadne ze stron nie ponosi winy lub winę w rozkładzie pożycia Sąd orzekł po obu stronach, obowiązek alimentacyjny powstaje wyłącznie po spełnieniu dodatkowej przesłanki – niedostatku. Niedostatek oznacza, że można domagać się alimentów jeżeli sytuacja materialna małżonka jest na tyle ciężka, że nie jest on w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb ani w całości, ani w części. Wysokość alimentów uzależniona jest ponadto od tego, czy drugi z rozwiedzionych małżonków obowiązany do alimentacji jest w stanie podołać temu obowiązkowi z uwagi na swoje zarobkowe możliwości.

SYTUACJA NR 2 – tylko jeden z małżonków jest winny rozkładowi pożycia

Art. 60 § 2 KRiO: „Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”.

W sytuacji, gdy tylko jeden z małżonków ponosi winę w rozkładzie pożycia obowiązek alimentacyjny spoczywa na tym małżonku, jeżeli w wyniku rozwodu sytuacja materialna drugiego małżonka uległa pogorszeniu. Należy zwrócić uwagę, że jest to przesłanka lżejsza od przesłanki niedostatku. Małżonek uprawniony nie musi zatem wykazywać niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb, a jedynie wskazać, że gdyby nie doszło do rozwodu, jego sytuacja majątkowa byłaby inna.

Należy ponadto wskazać, że małżonek nieponoszący winy w rozkładzie pożycia nie może być obowiązanym do alimentacji małżonka uznanego za winnego.

sytuacja nr 3 – niemożność domagania się alimentów – wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Art. 60 § 3 KRiO: „Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni”.

W sytuacji zawarcia nowego związku małżeńskiego obowiązek alimentacyjny wygasa. Tak samo dzieje się, jeżeli małżonek nieponoszący winy w rozkładzie pożycia był obowiązany do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi (z uwagi na jego niedostatek), a minął okres 5 lat od orzeczenia przez Sąd rozwodu. Obowiązek alimentacji może jednak trwać dłużej z uwagi na wyjątkowe okoliczności.

orzeczenie o winie, a alimenty – orzecznictwo

Na koniec warto wskazać na tezy kilku orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących alimentów:

• II CNP 60/14:
  „Przepis art. 60 § 3 KRO dotyczy tylko takiego małżonka, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia. Nie ma on więc zastosowania w stosunku do małżonka, który został uznany za winnego rozkładu pożycia chociażby razem z drugim małżonkiem”;
• III UK 84/10:
  „Małżonka rozwiedziona nabywa prawo do renty rodzinnej wówczas, gdy w dniu śmierci męża miała wyrokiem lub ugodą sądową ustalone prawo do alimentów na podstawie art. 60 KRO”;
• I CKN 1341/00:
  „Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie istnieje obligatoryjnie w każdym bez wyjątku przypadku, gdy tylko spełnione są ogólne przesłanki wyraźnie określone w art. 60 § 2 KRO. Przez użycie, w cytowanym przepisie, słów „sąd może orzec”, ustawodawca dał wyraz pewnej swobodzie (nie dowolności) sędziowskiej, która pozwoli sądowi na oddalenie powództwa, jednakże tylko wyjątkowo, gdy będą przemawiały za tym konkretne, bardzo ważne powody”;
• I CKN 872/00:
  „W niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby te takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku”.

***

Nasza Kancelaria oferuje pomoc prawną w szeroko pojętych sprawach z zakresu prawa rodzinnego, w tym m. in. w dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych, czy w sprawach o rozwód. W przypadku zainteresowania usługą prawną zapraszamy do kontaktu 🙂