Program 500+ już działa
Od 1 kwietnia bieżącego roku weszła w życie ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci – Program Rodzina 500 plus, wprowadzająca dla rodzin świadczenie wychowawcze w kwocie 500 złotych miesięcznie przede wszystkim na drugie i kolejne dziecko (szczegółowe zasady programu można znaleźć pod linkiem: http://www.program500plus.pl/zasady-programu.html)
Jak pokazały ostatnie miesiące, kwota 500 złotych miesięcznie okazała się być szansą na solidny zastrzyk gotówki dla wielu rodzin – gminy zalały tysiące wniosków o objęcie programem już od pierwszego dnia jego obowiązywania. Jednak wraz z wprowadzeniem nowej instytucji wsparcia dla rodzin pojawiło się istotne pytanie natury prawnej – jak ów program wpłynie na sytuację dłużników alimentacyjnych?
Obowiązek alimentacyjny według KRiO, sposób orzekania
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb strony uprawnionej do tych świadczeń oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości strony zobowiązanej do ich uiszczania. Co istotne, zgodnie z ustawą w razie zmiany stosunków w rodzinie, zwłaszcza majątkowych, można żądać zmiany orzeczenia w zakresie świadczenia alimentacyjnego.
Usprawiedliwione potrzeby finansowe osoby uprawnionej do otrzymywania comiesięcznej kwoty 500 złotych na dziecko de facto ulegają zmianie, co z kolei stanowi bodziec dla osób zobowiązanych do składania powództw o obniżenie kwoty łożonej tytułem obowiązku alimentacyjnego. Wielokrotnie jednak okazuje się, że orzekające w tych sprawach Sądy stają przed poważnym dylematem – czy program 500 plus powinien mieć wpływ na orzekany w sprawie zakres świadczeń alimentacyjnych, czy też finansowa pomoc rodzicom ze strony Państwa nie daje podstaw do ich obniżenia?
W praktyce okazało się, że niektóre Sądy na rozprawie wielokrotnie rozpytują stronę uprawnioną, czy złożyła wniosek o przyznanie pomocy w ramach programu 500+, również sami pełnomocnicy posługują się argumentem o zmianie stosunków majątkowych w rodzinie na skutek przyznania przez gminę rządowego świadczenia. Uzasadnieniem dla powyższego jest okoliczność, iż świadczenie pokrywa część potrzeb dziecka, a więc obowiązek alimentacyjny może ulec zmniejszeniu. Zgodnie bowiem z art. 3. ust. 2. ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci: „celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z zaspokojeniem potrzeb życiowych i wychowaniem dziecka”.
Zdarza się jednak, że Sądy rodzinne w ogóle nie biorą pod uwagę możliwości obniżenia świadczenia w takiej sytuacji. Uzasadnieniem z kolei dla tego stanowiska jest argument, że rządowy program ma na celu zapewnienie rodzinom poprawę sytuacji ich dzieci poprzez swoistą pomoc Państwa w zapewnieniu tym rodzinom wyższych środków, zatem sytuacja, w której rodzina dostaje wsparcie finansowe przy jednoczesnym obniżeniu źródła pieniędzy w postaci alimentów stałaby w sprzeczności z celem programu.
W związku z niejednoznacznością przepisów, w ostatnim czasie do Sejmu trafił projekt o zmianie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który zakłada, że wsparcie programem 500+ nie będzie podstawą do obniżenia alimentów (link: http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=448 ).
